احتمالا اسم پاکت ج به گوشتان خورده و از خود پرسیده‌اید که پاکت ج مناقصه چیست ؟

در پاسخ باید بگویییم برگ پیشنهاد قیمت به صورت ریالی (به حروف و عدد) و بدون هیچگونه قید و شرط، توسط اعضای صاحبان امضا تعهد آور از جانب شرکت مهر و امضا گردیده و در این پاکت قرار می‌گیرد.
دقت داشته باشید، در صورتی که اوراق و جدول‌های تجزیه بها ارائه نشود، پیشنهاد شرکت بررسی نخواهد شد.

مراحل گشایش پیشنهادهای مناقصه‌گران و پاکات مناقصه در زمان و مکان مقرر به ترتیب زیر است:

 تهیه فهرست اسامی دریافت کنندگان اسناد (پیشنهاد دهندگان)، حاضران و شرکت کنندگان در جلسه

باز کردن پاکت تضمین (پاکت الف) و کنترل آن

 در مناقصات یک مرحله‌ای :

باز کردن پاکت فنی بازرگانی (پاکت ب) و باز کردن پاکت پیشنهاد قیمت (پاکت ج) و کنترل از نظر کامل بودن مدارک و امضای آن‌ها و کنار گذاشتن پیشنهادهای غیر قابل قبول

 در مناقصات دو مرحله‌ای:

تحویل پاکت‌های فنی بازرگانی به کمیته فنی بازرگانی

تهیه و تنظیم و امضای صورت جلسه گشایش پیشنهادها توسط کمیسیون مناقصه

تحویل پاکت‌های قیمت و پاکت تضمین پیشنهادهای رد شده

در صورت برگزاری مناقصه دو مرحله‌ای، زمان و مکان تشکیل جلسه گشایش پیشنهادهای قیمت، در جلسه گشایش پاکت‌ها اعلام خواهد شد، این مدت فقط برای یک بار تا سقف مدت اعتبار پیشنهادها قابل تمدید است.

دقت داشته باشید که تنها در صورتی پاکت پیشنهاد قیمت گشوده می‌شود که پاکت‌ تضمین (پاکت الف) و پاکت فنی بازرگانی (پاکت ب) تایید شده و حداقل امتیاز را کسب کرده باشند.

هرگونه ارزیابی فنی بازرگانی، تنها پیش از گشودن پیشنهادهای قیمت مجاز است پس بعد از باز کردن پاکت “ج ” نمی‌توان از اسناد موجود در پاکت “ب” ایراد گرفت.

پس از گشودن پیشنهادهای قیمت، تضمین برنده اول و دوم، نزد مناقصه‌گزار نگهداری و تضمین سایر مناقصه‌گران بازگردانده می‌شود.

قرارداد با برنده اول در مهلت پیش بینی شده در اسناد، منعقد خواهد شد. در صورتی که برنده اول از انعقاد قرارداد امتناع نماید و یا ضمانت انجام تعهدات را ارائه نکند، تضمین مناقصه وی ضبط و با برنده دوم قرارداد بسته می‌شود. در شرایطی که نفر دوم هم حاضر به عقد قرارداد نباشد، تضمین وی نیز ضبط و مناقصه جدیدی برگزار خواهد شد.

توجه داشته باشید که اگر مناقصات به صورت بین المللی برگزار شود، اولویت با مناقصه‌گران داخلی است.

طبق بخشنامه دستورالعمل نحوه ارائه تجزیه بها همراه با پیشنهاد قیمت توسط پیمانکاران که در سال 96 منتشر شد، جداول پیشنهاد قیمت، به شرح زیر است.

جدول شماره ۱ 

ردیف‌های مورد استفاده در فهرست‌های مورد عمل برای برآورد هزینه اجرای کار، به ترتیب نزولی بهای کل ردیف‌ها با احتساب ضرایب فهرست بها، به جز ضریب بالاسری و هزینه تجهیز کارگاه.

 جدول شماره 2

ردیف‌هایی که در مجموع حداقل 80 درصد مبلغ برآورد هزینه کل کار را داشته باشند و از بین ردیف‌هایی که به ترتیب دارای بالاترین بهای کل در جدول شماره 1 هستند، انتخاب می‌شوند.

 جدول شماره 3

مقایسه مبلغ پیشنهادی و اطلاعات متناظر مربوط به پیشنهاد با مبلغ برآورد مربوط به هر فصل، به ترتیب توسط پیمانکار و مهندس مشاور، به تفکیک در جدول 3 درج می‌شود.

 جدول شماره 4

مقایسه مبلغ پیشنهادی پیمانکار با مبلغ برآورد بر حسب هر رشته و کل کار با توجه به اطلاعات درج شده در جدول شماره 3

 جدول شماره 5 (تجزیه بهای اقلام کار)

باید با توجه به شرایط و ویژگی‌های پروژه و منطقه، روش بهینه برای انجام کارها را انتخاب و تجزیه بهای متناسب با آن را ، در جدول شماره 5 ذکر کرد.

 جدول شماره 6 (تجزیه بهای هزینه بالاسری)

در صورتی که پیمانکار تمایل به تخفیف دادن در ضریب بالاسری را داشته باشد، باید آنالیز خود برای هزینه‌های بالاسری را طبق جدول شماره ۶ تکمیل کند.
دقت داشته باشید که حداکثر میزان قابل قبول کاهش یا تخفیف، 10 درصد ضریب بالاسری است.

همینطور طبق بخشنامه دستورالعمل نحوه ارائه پیشنهاد قیمت از سوی پیمانکاران به تفکیک فصل‌های فهرست بها منتشره در سال 87، جداول الف، ب و پ به شرح زیر است :

جدول الف (مبلغ و ضرایب پیشنهادی جزء برای هر فصل)
جدول ب (مبلغ و ضرایب پیشنهادی جزء برای تجهیز و برچیدن کارگاه)
جدول پ (مبلغ پیشنهادی برای هر رشته، تجهیز و برچیدن کارگاه و ضریب پیشنهادی کل)

 اعضا و وظایف کمیسیون مناقصه چیست

کمیسیون مناقصه از 3 عضو زیر تشکیل می‌شود:

1) رئیس دستگاه مناقصه گزار یا نماینده وی

2) ذی‌حساب یا بالاترین مقام مالی دستگاه مناقصه‌گزار (ذی‌حساب مأموری است که با حکم وزارت امور اقتصادی و دارائی از بین مستخدمین رسمی واجد صلاحیت به منظور اعمال نظارت و تأمین هماهنگی لازم در اجرای مقررات مالی و محاسباتی در وزارتخانه‌ها، موسسات، شرکت‌های دولتی، دستگاه‌های اجرایی محلی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی به این سمت منصوب می‌شود.)

3) مسئول فنی دستگاه مناقصه‌گزار یا واحدی که مناقصه به درخواست وی برگزار می‌شود.

وظایف کمیسیون مناقصه به شرح زیر است:

 تشکیل جلسات کمیسیون مناقصه در موعد مقرر در فراخوان مناقصه

 بررسی پیشنهادهای مناقصه‌گران از نظر کامل  و خوانا بودن مدارک و امضای آن‌ها

 ارزیابی پیشنهادها و تعیین پیشنهادهای قابل قبول طبق شرایط و اسناد مناقصه

 ارجاع بررسی فنی پیشنهادها به کمیته فنی بازرگانی در مناقصات دو مرحله‌ای

 تعیین برندگان اول و دوم مناقصه (طبق ضوابط مواد 19 و 20 قانون برگزاری مناقصات)

 تنظیم صورت جلسات مناقصه

 تصمیم گیری درباره تجدید یا لغو مناقصه

فرایند برگزاری مناقصه پیمانکاری

فرایند برگزاری مناقصات به ترتیب شامل مراحل زیر است:

تأمین منابع مالی

تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ (یک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای، عمومی یا محدود)

تهیه اسناد مناقصه توسط مهندسین مشاور

ارزیابی کیفی مناقصه‌گران در صورت لزوم

فراخوان مناقصه

ارزیابی پیشنهادها

تعیین کردن برنده مناقصه و انعقاد قرارداد

روش‌‌های انجام مناقصه پیمانکاری

برای انجام مناقصه باید به یکی از سه روش زیر عمل کنیم:

 در معاملات کوچک ، کارپرداز یا مأمور خرید باید با توجه به کمیت و کیفیت موضوع مورد معامله (کالا، خدمت یا حقوق) درباره بهای آن تحقیق کرده و با اخذ فاکتور مربوطه، به تشخیص و مسئولیت خود، معامله را با تأمین کیفیت به کمترین بهای ممکن انجام دهد.

 در معاملات متوسط ، کارپرداز یا مأمور خرید باید با توجه به کمیت و کیفیت موضوع مورد معامله (کالا، خدمت یا حقوق)، درباره بهای آن تحقیق کرده و با اخذ حداقل سه فقره استعلام کتبی، معامله را با عقد قرارداد یا اخذ فاکتور انجام دهد.

در شرایطی که نتوان سه فقره استعلام کتبی را اخذ کنیم، تأیید مسئول تدارکاتی یا مقام مسئول هم تراز وی کافی است.

 در معاملات بزرگ به یکی از روش‌های زیر عمل می‌شود:

 برگزاری مناقصه عمومی ازطریق انتشار فراخوان در روزنامه‌های کثیرالانتشار

 برگزاری مناقصه محدود

فراخوان مناقصه چیست

در ابتدا باید بگوییم که فراخوان مناقصه عمومی باید به تشخیص مناقصه گزار (حداقل دو تا سه نوبت) در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار کشوری یا استان مربوطه منتشر شود.

مناقصه گزار می‌تواند علاوه بر موارد گفته شده از طریق سایر رسانه‌های گروهی و رسانه‌های ارتباط جمعی یا شبکه‌های اطلاع رسانی نیز فراخوان را منتشر کند.

اما در شرایطی که نیاز به برگزاری مناقصه بین المللی یا استفاده از تسهیلات اعتباری خارجی مطرح باشد، باید با کسب مجوزهای مربوطه و رعایت موازین قانون حداکثر استفاده از توان فنی، مهندسی، تولیدی و صنعتی و اجرائی کشور مصوب 1375/12/12 ، آگهی مربوطه حداقل یک نوبت در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار، یکی از روزنامه‌های انگلیسی زبان داخل و یک مجله یا روزنامه بین المللی مرتبط با موضوع مناقصه، منتشر شود.

در ادامه به مفاد فراخوان مناقصه می‌پردازیم که شامل موارد زیر است:

 نام و نشانی مناقصه گزار

 نوع، کمیت و کیفیت کالا یا خدمات

 نوع و مبلغ تضمین شرکت در مناقصه

 محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل و گشایش پیشنهادها

 مبلغ برآورد شده معامله و مبانی آن (درصورتی که تعیین آن میسر یا به مصلحت باشد.)

دقت داشته باشید، در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد، برآورد مربوطه طبق آن تهیه می‌شود.

اسناد مناقصه چیست

شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که اسناد مناقصه چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که  اسناد مناقصه پیمانکاری شامل موارد زیر است که به توضیحات آن در این مقاله پرداخته‌ایم.

نام و نشانی مناقصه گزار

نوع و مبلغ تضمین مناقصه

محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل پیشنهادها و گشایش آن‌ها.

مبلغ پیش پرداخت و تضمین حسن انجام کار

مدت اعتبار پیشنهادها

شرح کار، مشخصات فنی بازرگانی، استانداردها، نوع، کمیت و کیفیت کالا یا خدمات

برنامه‌ریزی انجام کار یا تحویل کالا

معیارها و روش ارزیابی کیفی مناقصه گران

روش تهیه و مهلت مقرر برای تسلیم پیشنهادها و تعداد نسخه‌های آن‌ها

متن قرارداد شامل موافقتنامه، شرایط عمومی و خصوصی و ضمائم آن

صورت جلسات و توضیحات موضوع ماده 17 قانون برگزاری مناقصات (توضیح و تشریح اسناد)

سایر اسنادی که به تشخیص مناقصه گزار لازم باشد.

دقت داشته باشید که تمامی اسناد مناقصه باید به طور یکسان به همه داوطلبان تحویل شود.

ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهاد

شرکت کنندگان در مناقصه پس از دریافت اسناد باید پیشنهادهای خود را به ترتیب زیر تهیه و به مناقصه گزار تسلیم کنند:

1) تهیه و تکمیل اسناد و پیشنهادها

2) تسلیم پیشنهادها در مهلت مقرر در فراخوان مناقصه

3) دریافت رسید تحویل پیشنهادها

مهلت قبول پیشنهادها در مورد مناقصات داخلی نباید کمتر از ده روز و برای مناقصات بین المللی، کمتر از یک ماه از آخرین مهلت تحویل اسناد مناقصه باشد.

به این نکته دقت داشته باشید که هیچ یک از شرکت کنندگان در مناقصه، جز در مواردی که در اسناد مناقصه پیش بینی شده باشد، نمی‌توانند بیش از یک پیشنهاد تسلیم کنند.

شرکت کنندگان در مناقصه، اسناد مناقصه و پیشنهادهای خود را باید در پاکت‌های جداگانه لاک و مهر شده شامل تضمین (پاکت الف)، پیشنهاد فنی بازرگانی (پاکت ب) و پیشنهاد قیمت (پاکت ج) بگذارند و همه پاکت‌ها را در لفاف مناسب قرار داده و مهر و موم کنند.

لغو و تجدید مناقصه چیست

برای این که بدانید شرایط لغو یا تجدید مناقصه چیست ، پیشنهاد می‌کنم مطالعه این بخش از مقاله را اصلا از دست ندهید.

 شرایط تجدید مناقصه

1) کم بودن تعداد مناقصه‌ گران از حد نصاب تعیین شده در اسناد مناقصه

2) امتناع برندگان اول و دوم مناقصه از انعقاد قرارداد

3) پایان مدت اعتبار پیشنهادها

4) رای هیات رسیدگی به شکایات

5) بالا بودن قیمت‌ها به نحوی که توجیه اقتصادی طرح منتفی گردد.

شرایط لغو مناقصه

1) نیاز به کالا یا خدمات موضوع مناقصه مرتفع شده باشد.

2) تغییرات زیادی در اسناد مناقصه لازم باشد و موجب تغییر در ماهیت مناقصه گردد.

3) پیشامدهای غیر متعارف مثل جنگ، زلزله، سیل و غیره.

4) رأی هیأت رسیدگی به شکایات.

5) تشخیص کمیسیون مناقصه مبنی بر تبانی بین مناقصه‌گران.

ترک تشریفات مناقصه چیست

ترک تشریفات مناقصه در واقع یکی از روش‌های انجام معامله است که طی آن در شرایطی مثل شروع سریع عملیات اجرایی در پروژه و جلوگیری از تلف شدن مدت زمان انتخاب مناقصه‌گران یا تحریم‌های اقتصادی و دلایل دیگر، کارفرما بدون گذراندن مراحل فرایند مناقصه و انجام مناقصه‌ محدود یا نامحدود با یک پیمانکار قرارداد می‌بندد.

پس همانطور که گفتیم، چنانچه به تشخیص یک هیئت ۳ نفره از مقامات مسئول در ماده ۲۸ این قانون، امکان برگزاری مناقصه وجود نداشته باشد، می‌توان با روش‌هایی مانند “ترک تشریفات مناقصه” و یا “عدم الزام به برگزاری مناقصه” نیز اقدام به عقد قرارداد کرد.

تجزیه بها

همانطور که گفتیم، پیمانکار برای شرکت در مناقصات باید قیمتی آنالیز شده و منطقی را ارائه دهد.

تجزیه بها یا آنالیز بها گزارشی است که طبق آن هزینه هر فعالیت اجرایی بر اساس 4 پارامتر کلی زیر محاسبه می‌گردد و طی آن مشخص می‌شود، یک فعالیت اجرایی به چه مقدار از موارد زیر را نیاز داشته و  هر کدام چه هزینه‌‌هایی را در بر دارد.

 نیروی انسانی

 ماشین آلات و ابزار

 مواد و مصالح

 حمل و نقل

البته دقت داشته باشید که علاوه بر پیشنهاد قیمت برای شرکت در مناقصات در شرایط دیگری هم از تجزیه بها استفاده می‌کنیم.

برای مثال اگر در حین اجرای کار، فعالیت جدیدی ایجاد شود که در فهرست بهای منضم به پیمان ردیفی برای آن تعریف نشده باشد، باید بهای آن فعالیت جدید طبق آن چیزی که قرار است اجرا شود آنالیز گردد که در این شرایط به آن قیمت جدید می‌گویند.

تعیین دامنه قیمت پیشنهادی

دامنه قیمت‌های متناسب، محدوده‌ای از قیمت‌های پیشنهادی مناقصه گران است که در آن، مناقصه گر با قیمت پیشنهادی ارائه شده، ضمن عدم تحمیل هزینه و شرایط غیر متعارف بر دستگاه مناقصه گزار، با تامین کیفیت، زمان و هزینه، توانایی انجام موضوع مورد مناقصه را داشته باشد.

سوالی که در این جا ممکن است با آن مواجه شوید این است که بهترین پیشنهاد چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

در پاسخ باید بگوییم برای ارائه مناسب ترین قیمت پیشنهادی، باید بهترین حالت سه عامل قیمت، کیفیت و زمان را به صورت یکجا در نظر گرفت تا مناسب ترین قیمت ارائه شود.

برآورد به هنگام مناقصه چیست ؟

به مبلغ به روز شده اجرای کار که تحت عوامل موثری مانند تغییرات قیمت از زمان برآورد اجرای کار تا زمان ارائه پیشنهاد پیمانکار (در قراردادهای مشمول تعدیل) یا دوران ساخت (در قراردادهای فاقد تعدیل) تغییر کرده‌، برآورد به هنگام (P₀) گفته می‌شود.

برای مثال اگر در سال 1401 اقدام به ساخت پروژه‌ای کرده باشیم، فهرست بهایی که برآورد بر اساس قیمت‌های آن انجام شده، فهرست بهای 1400 است.

همینطور که می‌دانید، قیمت‌های فهرست بهای 1400 بر اساس سه ماهه چهارم سال 1399 تعیین شده است و در واقع هزینه‌های پروژه، بر اساس قیمت‌های سال پیش برآورد شده، پس در چنین شرایطی لازم است برای به روز کردن مبلغ اجرای کار، از برآورد به هنگام استفاده کنیم.

به مبلغی که بر اساس دستورالعمل‌های مربوطه (طبق فهرست بهای پایه با اعمال ضرایب بالاسری و منطقه‌ای) توسط دستگاه مناقصه گزار تهیه شده و به صورت اسناد مناقصه در اختیار مناقصه گران قرار می‌گیرد، برآورد اجرای کار (P_b) گفته می‌شود.

دقت داشته باشید که برای تعیین میزان اهمیت مناقصه باید برآورد اجرای کار، حساسیت و پیچیدگی پروژه، ارتباط آن با پروژه‌های دیگر و خسارت ناشی از نرسیدن به اهداف پروژه در زمان پیش بینی شده مورد بررسی قرار بگیرد.

محاسبه برآورد به هنگام

همانطور که گفتیم به مبلغ به روز شده اجرای کار برآورد به هنگام گفته می‌شود.

برای محاسبه آن از دو روش برآورد به هنگام در کارهای فهرست بهایی و برآورد به هنگام در کارهای غیر فهرست بهایی استفاده می‌کنیم که در ادامه به توضیحات هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم.

 برآورد به هنگام در کارهای فهرست بهایی در رشته‌هایی که برای آن‌ها فهرست بهای پایه ابلاغ شده باشد، برآورد به هنگام توسط دستگاه مناقصه‌گزار و به روش زیر حساب می‌شود.
 P₀ = P_b × β × ϒ
 
روش محاسبه β

β ضریب به هنگام سازی تا زمان ارائه پیشنهاد قیمت بوده که به صورت زیر حساب می‌شود.
β = Ι₁ ÷ Ι_4
Ι1 : آخرین شاخص تعدیل رشته‌ای ابلاغ شده

_Ι4 : شاخص تعدیل رشته‌ای فهرست بهای مبنای برآورد اجرای کار

دقت داشته باشید که اگر دوره I₁ قبل از دوره I₄ باشد، آنگاه β را برابر 1 در نظر می‌گیریم.

 روش محاسبه ϒ (ضریب پیش بینی تغییر قیمت در دوره انجام کار برای قراردادهای فاقد تعدیل)

پس اگر طبق بند (ه‍) ماده 29 شرایط عمومی پیمان به قراردادی تعدیل تعلق می‌گرفت، باید مقدار ϒ را 1 در نظر گرفت.

برای کارهای فاقد تعدیل، مقدار ϒ بر اساس پیش بینی تغییرات قیمت از تاریخ برگزاری مناقصه تا تاریخ‌ پرداخت صورت وضعیت‌های پیمانکار در دوره انجام کار موضوع مورد مناقصه، طبق رابطه زیر تعیین می‌شود.

_Ι2 : شاخص تعدیل رشته‌ای ابلاغ شده یک سال قبل از دوره مربوط به شاخص Ι₁

_Ι3 : شاخص تعدیل رشته‌ای ابلاغ شده دو سال قبل از دوره مربوط به شاخص Ι₁

Ι₁ : مدت زمان حد فاصل آخرین دوره‌ای که شاخص تعدیل مربوط به آن ابلاغ شده تا آخرین روز پیشنهاد قیمت پیمانکار بر حسب سال

T₂ : برابر است با مدت زمان اعلام شده برای انجام کار، بر حسب سال

به نکته توجه کنید که اگر برای برآورد اجرای کار از چندین رشته فهرست بها استفاده شده باشد ، برآورد به هنگام اجرای کار از حاصل جمع برآورد به هنگام هر رشته به دست می‌آید.

برآورد به هنگام در کارهای غیر فهرست بهایی

برای برآورد کارهایی که از فهارس بهای پایه استفاده نمی‌شود، در صورتی که شاخص‌های ابلاغ شده متناسب با تغییرات قیمت کارهای موضوع پروژه نباشد، برآورد به هنگام توسط دستگاه مناقصه‌گزار یا مهندس مشاور تعیین می‌شود.