پیمانکار جزء، پیمانکار دست دوم یا پیمانکار فرعی واژه هایی هستند که در قراردادهای پیمانکاری استفاده می شوند. پیمانکار جزء، شخص حقیقی یا حقوقی است که تخصص در انجام کارهای اجرایی دارد و پیمانکار برای اجرای بخشی از عملیات موضوع پیمان، با او قرارداد می بندد. در یک تعریف ساده تر پروژه ها در حالت طبیعی دارای یک کارفرما و پیمانکار هستند که کارفرما اجرای پروژه را به پیمانکار واگذار می کند و پیمانکار متعهد می شود که پروژه را با کیفیت مورد نظر کارفرما و در مدت زمان مشخصی تحویل بدهد. این پیمانکار، در واقع پیمانکار اصلی پروژه است.

یک پروژه اعم از ساختمانی یا غیر ساختمانی از نظر هزینه و نوع فعالیت ها ممکن است، گستردگی بسیار زیادی داشته باشد و به همین دلیل هم برای پیشرفت و سرعت بیشتر در کار، پیمانکار اصلی بخشی از کارها را به افراد دیگر می سپارد. این افراد و پیمانکاران با پیمانکار اصلی طرف حساب هستند و بخشی از کارهای یک پروژه را انجام خواهند داد که به آنها  پیمانکار دست دوم یا پیمانکار جزء یا پیمانکار فرعی گفته می شود.

ماهیت پیمانکار جزء

پیمانکار دست دوم از نظر ماهیت کاری، یک پیمانکار است اما از دید کارفرما به عنوان پیمانکار دست دوم یا پیمانکار فرعی شناخته می شود. بنابراین از دید کارفرمای یک پروژه، پیمانکاری که با خود کارفرما طرف حساب است، پیمانکار اصلی بوده و شخصی که با پیمانکار اصلی قرارداد دارد پیمانکار جزء یا فرعی است. مشاغلی مانند آرماتور بند، سفت کار، سیمانکار، سنگ کار، گچ کار، نقاش، برق کار، شرکت نصب آسانسور، شرکت های ایمنی و … می توانند جز پیمانکاران دست دوم یا پیمانکاران جزء طبقه بندی شوند.

نکات مهم در مورد پیمانکار جزء

– پیمانکار جز، می تواند یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد.

– قرارداد ما بین پیمانکار اصلی و پیمانکار جزء لزوما به صورت کتبی نیست و ممکن است توافق شفاهی باشد.

– نحوه تسویه حساب و پرداخت ها به پیمانکاران جزء الزاما به یک شکل نیست، اگرچه عموما به صورت دستمزدی و بر اساس میزان کار انجام شده است ولی ممکن است تسویه حساب بر اساس کارکرد روزانه، متر مربع، متر مکعب، مقطوع، فهرست بهایی و … باشد. پرداخت ها به پیمانکاران جزء معمولا به صورت علی الحساب (بر اساس پیشرفت کار) یا پیش پرداخت است. همچنین بعد از اتمام کار محول شده به پیمانکار جزء، متره و اندازه گیری انجام می شود و پس از محاسبه اضافات و کسورات، تسویه حساب نهایی صورت می گیرد.

– پیمانکار جزء ممکن است به صورت حضوری یا غیر حضوری در پروژه مشغول باشد و لزوما در داخل پروژه یا کارگاه کار نمی کند. در واقع ممکن است پیمانکار جز، بخش اعظمی از کار محول شده را در کارگاه یا شرکت خود انجام داده و صرفا جهت نصب و راه اندازی به محل پروژه مراجعه کند.

– پیمانکار جزء تا ابد پیمانکار جزء نیست. برای مثال، یک پیمانکار که در یک پروژه بعنوان پیمانکار جز یا پیمانکار فرعی شناخته  می شود می تواند در پروژه دیگر پیمانکار اصلی باشد.

– بر اساس ماده ۲۴ شرایط عمومی پیمان، در صورتی که در اسناد و مدارک پیمان، کارفرما، لزوم تایید صلاحیت پیمانکاران جز را پیش بینی کرده باشد، پیمانکار موظف است که تایید کارفرما را در این مورد به دست بیاورد.

– پیمانکار اصلی مسئول تمام عملیاتی است که توسط پیمانکاران جزء یا کارکنان آن ها انجام می شود.