اختیارات و تعهدات کارفرما در قراردادهای پیمانکاری طبق شرایط عمومی پیمان و مقررات جاری ایران مورد بررسی قرار میگیرد.پیش از اینکه به اختیارات و تعهدات کارفرما بپردازیم لازم است با تعریف کارفرما در قراردادهای پیمانی آشنا شوید

تعریف کارفرما در ماده 6 شرایط عمومی پیمان

“کارفرما شخص حقوقی است که یک سوی امضاء کننده پیمان است و عملیات موضوع پیمان را براساس اسناد و مدارک پیمان به پیمانکار واگذار کرده است. نمایندگان و جانشین های قانونی کارفرما، درحکم کارفرما می باشند.”
لذا طبق شرایط عمومی پیمان این کار مختص کارفرمایانی است که شخصیت حقوقی دارند.

تعهدات کارفرما در قراردادهای پیمانکاری

براساس شرایط عمومی پیمان، تعهدات کارفرما معمولآً شامل موارد زیر است:

پرداخت هزینه ها

پرداخت هزینه های خرید زمین هزینه های تهیه طرح ونظارت،هزینه های اجرایی،هزینه های خرید انشعابات و… به عهده کارفرما میباشد.

انتخاب مهندسین مشاور

انتخاب مهندسین مشاور بر اساس نوع کار و طی مکاتبات و جلسات با سازمان مدیریت و برنامه ریزی ازتعهدات کارفرما است.

انتخاب پیمانکار

برای انتخاب پیمانکار کارفرما باید قبلاً زمینه یا ساختگاه پروژه مورد نظر،اعتبار لازم،نقشه ها و اسناد را تهیه کرده باشد. انتخاب پیمانکار معمولآً به یکی از روش های مناقصه محدود، مناقصه آزاد و یا ترک مناقصه (ترک تشریفات) انجام می شود.

تحویل زمین

کارفرما متعهد است کلیه زمین هایی را که برای تأمین و ایجاد کارگاه و انجام تعهدات موضوع موافقتنامه مورد نیاز است،درتاریخ هایی که دربرنامه تفضیلی اجرایی منظم به قرارداد پیش بینی شده است ،طبق صورت مجلسی به پیمانکار تحویل دهد.

رسیدگی به صورت وضعیت موقت کار

درفواصل دوره ای مشخص، پیمانکار درمعیت دستگاه نظارت صورت وضعیت کلیه کارهایی که از شروع موافقتنامه تا آن تاریخ انجام شده را در فرم های مخصوص به نام صورت وضعیت درج می نماید.

صورت وضعیت های موقت ماهیانه که بدین ترتیب تنظیم گردیده دارای امضاء پیمانکار،نماینده کارفرما و دستگاه نظارت میباشد. و توسط دستگاه مزبور به کارفرما تسلیم می شود .کارفرما صورت وضعیت را از جهت تطبیق ارقام با موافقتنامه و تصمیمات احتمالی لازم و کسر کسورات قانونی بررسی مینماید. سپس باقی مانده قابل پرداخت به پیمانکار را با تنظیم سند و امضای آن به پیمانکار پرداخت خواهد نمود.

تحویل موقت کار

تحویل موقت کار شامل مراحل زیر می شود:
● درخواست پیمانکار از دستگاه نظارت جهت تحویل موقت کار و معرفی نماینده خود برای عضویت در کمیسیون.
● تعیین تاریخ  آمادگی تحویل کار و تقاضای تشکیل کمیسیون تحویل موقت از کارفرما توسط دستگاه نظارت در صورت تأیید.
● تشکیل کمیسیون تحویل در مدت 20 روز از تاریخ آمادگی کار توسط کارفرما و اطلاع تاریخ و مکان تشکیل کمیسیون به دستگاه نظارت و پیمانکار.
● تهیه آزمایش های لازم جهت تحویل کار توسط مشاور برنامه و ابلاغ به پیمانکار.
● تنظیم صورت مجلس تحویل موقت و ارسال به کارفرما.

تحویل قطعی کار

درپایان دوره تضیمن، کارفرما به تقاضای پیمانکار،اعضای کمیسیون تحویل قطعی و تاریخ تشکیل کمیسیون را تعیین و به پیمانکار ابلاغ مینماید.
کمیسیون پس از بازدید کارها ،هرگاه عیب و نقصی که ناشی از کار پیمانکار باشد را مشاهده ننماید ،کار را تحویل قطعی خواهد نمود. و بلافاصله صورت مجلس مربوطه به آن را تظنیم نموده و کارفرما تصویب آن را به پیمانکار ابلاغ می کند. هزینه های بهره برداری و نگاهداری عملیات موضوع موافقت نامه به عهده کارفرما می باشد. ولی هزینه های ناشی از نقص عمل پیمانکار به عهده خود پیمانکار می باشد.

رسیدگی به صورت وضعیت قطعی کار

به محض انجام تحویل موقت کار،تهیه صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده توسط دستگاه نظارت به همراه نماینده کارفرما صورت میپذیرد. صورت وضعیت قطعی مأخذ تسویه قطعی محاسبات می باشد. و در صورتی که براساس آن پیمانکار، بستانکار شود طلب او توسط کارفرما پرداخت می گردد.

اختیارات کارفرما در قراردادهای پیمانکاری

اختیارات کارفرما براساس شرایط عمومی پیمان و مقررات جاری ایران عبارتند از:

موافقت با پیش پرداخت

پیش پرداخت مبلغی است که به عنوان حمایت از پیمانکار و کمک به راه اندازی کار، پرداخت می گردد. کارفرما می تواند مقدار کار را تغییر دهد.

تغییر مقادیر کار

کارفرما می تواند مقادیر کار را تغییر دهد. درج مقادیرکار درموافقتنامه و یا برآورد کارها به پیمانکار حق نمیدهد که انجام کامل آن ها را از کارفرما بخواهد.

تغییر مدت موافقت نامه

به پیشنهاد دستگاه نظارت و با توجه به برنامه تفضیلی اجرایی،کارفرما میتواند تغییرمدت را مصوب و به پیمانکار ابلاغ کند.

ابلاغ کارهای جدید

کارفرما می تواند حین اجرای عملیات موضوع موافقتنامه، انجام کارهایی را به پیمانکار ابلاغ نمایند.ممکن است برای این قبیل کارها قیمتی از فهرست بها پیش بینی نشده باشد.پیمانکارباید بلافاصله پس از وصول چنین دستوراتی تعیین قیمت واحد هر کار را کتباً از دستگاه نظارت تقاضا کند.

خاتمه دادن به پیمان

ممکن است قبل ازاتمام کارهای موضوع موافقتنامه کارفرما بدون آنکه تقصیری متوجه پیمانکار باشد تصمیم به خاتمه دادن موافقتنامه بگیرد.در این صورت مراتب را کتباً به اطلاع پیمانکار می رساند.

کسر جرایم تأخیر

ممکن است پیمانکار در خاتمه مدت موافقت نامه تأخیر داشته باشد.در این صورت جرایمی به او تعلق خواهد گرفت. که مطابق شرایط عمومی، خصوصی و موافقت نامه محاسبه می گردد.

فسخ پیمان(خلع ید)

در صورت بروز موارد خاصی از طرف پیمانکار و عدم رضایت کارفرما از عملکرد وی شرایط فسخ اعمال می گردد.